Zülfü Livaneli’yi bir müzik adamı olarak bildik yıllarca. Sonrasında siyasete atıldı, köşe yazıları yazdı derken son yıllarda iyiden iyiye romancı kimliğine büründü. İyi de etti. Otobiyografik eseri “Sevdalım Hayat”ta yazmayla olan ilişkisini de anlatır. Aslında ta çocukluğundan itibaren yazar olmak istediğini ancak siyasi mülteci olarak yurt dışına gitmek zorunda kalışıyla birlikte yolunun müzikle mecburi kesişimini anlatır.
Deneme türündeki yazılarının toplandığı eserleri hakkında yorum yapamayacağım; lakin roman türündeki eserlerinin tamamını okuduğum için şu yorumu yapabilirim: Zülfü Livaneli’nin romancılığı ilgiyi hak ediyor.
Her romanseverin farklı beklentileri vardır. Bazıları sağlam bir kurgu bekler ilk olarak. Roman dediğinde okuyucuyu alıp götürecek sağlam bir kurgu olmalıdır. Sarıp sarmalamalı, yeri geldiğinde şaşırtmalı tam zamanında öldürücü darbeyi vurmalıdır. Bazıları sağlam karakter analizleri ve cümleler/paragraflar bekler. Derinlik ister kısaca. Romanın hacminden çok derinliği önemlidir. İnsana ne kattığı ne verdiği önemlidir. Bazıları için üslup önemlidir. Yazar öyle bir dil tutturmalıdır ki en sıradan hikâyeyi bile okunur kılabilsin. Samimiyet ararlar bir yerde. Bazı okuyucular ise bunların tümünü arar ki onlar zor beğenenlerdir.
Herkes gibi benim de beklentilerim var ve bu beklentiler kitaptan kitaba yazardan yazara hatta türden türe değişiyor. Bir Livaneli romanında da alışılagelmiş samimi dilden başka bir şey beklemiyordum. Nitekim kitabın beklentilerimi karşıladığını söyleyebilirim.
“Serenad” bir “Mutluluk” ya da bir “Engereğin Gözündeki Kamaşma” kalibresinde değil; ama ben yine de sevdim. Kitapta iki yerde kurguyla ilgili ciddi mantık hataları buldum. Bazı bölümleri içime hiç sinmedi, keşke şöyle olsaymış dediğim, edebi yönden zayıf bulduğum oldu. Buna rağmen kitapla ilgili yorumum olumlu; çünkü Livaneli’nin tek bir derdi var o da insana dair sıcak hikâyeler anlatmak. Sıcak dediğime bakmayın o samimiyeti vurgulayan bir sözcük. Yoksa kitapta hikâyesi anlatılan insanların yaşadıkları insanın canını acıtıyor. Nasıl bir dünyada yaşadığımızı; insanların, devletlerin, iktidarların zalimliğini hatırlatıyor. Maximilian’in, Nadia’nın Maya’nın çektikleri; okuyucuyu hem üzüyor hem de düşündürüyor. Livaneli’nin kahramanları çok idealize edilmiş tipler olsalar da asıl önemli olan kahramanların ağzından dünyamızla ve insanlıkla ilgili yapılan tespitler. Bu tespitlerin doğruluğu kitabı güçlü kılan unsurlardan biri ve okuyucuyu düşünmeye itiyor. Böylece Livaneli okuyucuyla arasında doğrudan bir bağ kuruyor ve romanı misyonunu yerine getiriyor.
Kitabın kapağını kapattığımda insanlık tarihinin ne çok acıyla dolu olduğunu ve bu acıların-kitapta sık sık tekrar edildiği üzere- hep üzerlerinin kapatıldığını gördüm bir kez daha. İnsan doğası işte. Yaşamak için unutmayı yeğleyen ve bunu bir savunma mekanizmasına dönüştürerek yaşayan zavallı insanlık…
Livaneli her şeyden önce toplumda örneklerine çok rastlayamadığımız bir entelektüel. Engin bir bilgi birikimini, derin bir hoşgörü ve insan sevgisiyle yoğurup önümüze sunuyor eserlerinde. Daha önce de kendisinden bahsetmiş ve böyle bir sanatçının çağdaşı olmaktan onu takip edebilmekten gurur duyduğumu dile getirmiştim.
Umarım nice yıllar yazmaya devam eder.
